Pendahuluan
Wan Daim merupakan anak saudara kepada Sultan Ibrahim yang cuba mengembalikan kegemilangan Campa yang bebas dan merdeka. Beliau bersama-sama bapa saudaranya cuba untuk menjayakan aspirasi tersebut. Malang usaha mereka menemui kegagalan malah lebih mendukacitakan Campa juga telah terjajah. Bapa saudaranya telah mangkat ketika mereka sedang berusaha menentang Annam dari Kemboja. Sepupunya Wan Muhammad Amin telah dilantik sebagai Raja Campa oleh Regim Nguyen dan harus membayar ufti kepada Dai Viet.
Regim Nguyen melantik pula Wan Daim sebagai Raja Campa yang baru dengan gelaran Po Top. Pemerintahan beliau lebih kepada Kerajaan Boneka Annam. Beliau sekadar mempunyai gelaran raja tetapi tidak mempunyai kuasa untuk memerintah. Perkara ini jelas tidak memihak kepada orang-orang Melayu Campa, kerana itu Wan Daim cuba membebaskan Campa dari Annam.
Usaha Pembebasan
Pada 1692, Wan Daim telah merancang untuk melancarkan pemberontakan menuntut Wilayah Kauthara. Rancangan beliau adalah melancarkan pemberontakan dari arah Pandurangga dan dibantu oleh seripahan pengikut Nik Ibrahim dari sempadan Kemboja. Sebelum serangan itu dilancarkan, Regim Nguyen terlebih dahulu berjaya menghidu pergerakan tersebut. Tentera Dai Viet telah mengepung kedudukan tentera Campa dari tiga arah menyebabkan tentera Campa terperangkap dan terpaksa berundur dan semenjak itu penduduk Melayu di Campa mula membawa diri ke wilayah Melayu yang lain di Nusantara.
Wan Daim dan keluarganya telah membawa diri ke Patani. Campa pula seterusnya diperintah oleh Raja Boneka yang dilantik oleh Regim Nguyen. Berkahirlah pemerintahan Islam berdaulat di Campa. Hingga kini masih terdapat masyarakat Melayu Cham namun mereka hanya menjadi minoriti, mereka tersebar ke merata tempat paling ramai di Kemboja seterusnya di Patani dan Kelantan.
Hubungan dengan Patani
Wan Daim dan ahli keluarganya telah membawa diri dari Campa ke Patani. Keturunan beliau mempunyai pertalian darah dengan pemerintah Patani, jadi kehadiran beliau telah diterima dengan baik oleh Patani, malah beliau telah dilantik sebagai Datu Jambu.
Beliau sebenarnya adalah putera kepada Raja Singgora, Nik Badrulsalam. Sebelum berangkat ke Campa, beliau telah dilantik sebagai Datu Jambu oleh Sultan Patani. 8 tahun beliau telah dilantik sebagai Raja Campa menggantikan sepupunya hinggalah diusir oleh Regim Nguyen. Justeru beliau telah diterima kembali sebagai Datu Jambu dan pada kali ini beliau dikenali sebagai Datu Pengkalan Tua.
Beliau mempunyai empat orang putera iaitu:
Dalam sejarah Kelantan, Tuan Besar adalah individu penting untuk kita fahami. Beliau merupakan individu yang menurukan keturunan Kesultanan Kelantan pada hari ini kerana beliau merupakan nenda kepada alMarhum Baginda Long Yunus.
Kesimpulan
Wan Daim merupakan bapa kepada Tuan Besar, sejarah dan maklumatnya tidak kuat jika dikaji dari perspektif sejarah Kelantan kerana beliau secara tidak langsung muncul dalam salasilah Kelantan kerana beliau lebih dominan dalam sejarah Campa. Bagaimanapun, selidikan lanjut perlu dilakukan untuk mengetahui peranan beliau sebelum terkait dalam keturunan Raja-Raja Kelantan. Ramai penyelidik mengulas akan pengelibatan Tuan Besar dalam sejarah Kelantan hingga dengan jelas kita dapat mengetahui susur galur beliau. Seterusnya penulis akan mengisahkan mengenai Tuan Besar dan peranan beliau dalam pemerintahan di Kelantan, Insha Allah!
Pada 1692, Wan Daim telah merancang untuk melancarkan pemberontakan menuntut Wilayah Kauthara. Rancangan beliau adalah melancarkan pemberontakan dari arah Pandurangga dan dibantu oleh seripahan pengikut Nik Ibrahim dari sempadan Kemboja. Sebelum serangan itu dilancarkan, Regim Nguyen terlebih dahulu berjaya menghidu pergerakan tersebut. Tentera Dai Viet telah mengepung kedudukan tentera Campa dari tiga arah menyebabkan tentera Campa terperangkap dan terpaksa berundur dan semenjak itu penduduk Melayu di Campa mula membawa diri ke wilayah Melayu yang lain di Nusantara.
Wan Daim dan keluarganya telah membawa diri ke Patani. Campa pula seterusnya diperintah oleh Raja Boneka yang dilantik oleh Regim Nguyen. Berkahirlah pemerintahan Islam berdaulat di Campa. Hingga kini masih terdapat masyarakat Melayu Cham namun mereka hanya menjadi minoriti, mereka tersebar ke merata tempat paling ramai di Kemboja seterusnya di Patani dan Kelantan.
Wangsa
|
Raja
|
Nama Sebenar
|
Memerintah
|
Mangkat
|
Wangsa I
|
Sri Mara
|
Ou Lian
|
192–?
| |
?
| ||||
?
| ||||
Fan Xiong
|
fl. 270
| |||
Fan Yi
|
c. 284 – 336
| |||
Wangsa II
|
Fan Wen
|
336–349
| ||
Fan Fo
|
349–?
| |||
Bhadravarman I
|
Fan Huta
|
fl. 377
| ||
Gangaraja
|
Fan Dizhen
| |||
Manorathavarman
| ||||
Fan Diwen
|
mangkat c. 420
| |||
Wangsa III
|
Fan Yang Mai I
|
Fan Yangmai
|
c. 420 – c. 431
| |
Fan Yang Mai II
|
Fan Duo
|
c. 431 – c. 455
| ||
Fan Shencheng
|
c. 455 – c. 484
| |||
Fan Danggenchun
|
c. 484 – c. 492
| |||
Fan Zhunong
|
c. 492 – c. 502
| |||
Fan Wenkuan
or Fan Wenzan |
c. 502 – c. 510
| |||
Devavarman
|
Fan Tiankai
|
c. 510 – c. 526
| ||
Vijayavarman
|
c. 526/9
| |||
Wangsa IV
|
Rudravarman I
|
c. 529 ?
| ||
Sambuvarman
|
Fan Fanzhi
|
c. 605
| ||
Kanharpadharma
|
Fan Touli
|
c. 629 ?
| ||
Bhasadharma
|
Fan Zhenlong
|
? 640–
| ||
Bhadresvaravarman
|
645–?
| |||
Isanavarman (wanita)
|
died 653
| |||
Vikrantavarman I
|
Zhuge Di
|
653–?
| ||
Vikrantavarman II
|
c. 686 – c. 731
| |||
Rudravarman II
|
c. 731/58
| |||
Wangsa V (Panduranga)
|
Prithindravarman
|
? 758–?
| ||
Satyavarman
|
c. 770/87
| |||
Indravarman I
|
c. 787/803
| |||
Harivarman I
|
c. 803/17 > ?
| |||
Vikrantavarman III
|
? -c. 854
| |||
Wangsa VI (Bhrigu)
|
Indravarman II
|
c. 854/98
| ||
Jaya Sinhavarman I
|
c. 898/903
| |||
Jaya Saktivarman
| ||||
Bhadravarman II
|
fl. 910
| |||
Indravarman III
|
c. 918 – 959
| |||
Jaya Indravarman I
|
959– < 965
| |||
Paramesvaravarman I
|
< 965–982
| |||
Indravarman IV
|
982–986's
| |||
Lieou Ki-Tsong, of Annam
|
c. 986 – 989
| |||
VII Dynasty
|
Harivarman II
|
c. 989–
| ||
Yan Pu Ku Vijaya
|
c. 999/1007
| |||
Harivarman III
|
fl. 1010
| |||
Patamesvaravarman II
|
fl. 1018
| |||
Vikrantavarman IV
|
?–1030
| |||
Jaya Sinhavarman II
|
1030–1044
| |||
Wangsa VIII (Selatan)
|
Jaya Paramesvaravarman I
|
1044–?
| ||
Bhadravarman III
|
?–1061
| |||
Rudravarman III
|
1061–1074
| |||
Wangsa IX
|
Harivarman IV
|
1074–1080
| ||
Jaya Indravarman II
|
1080–1081, 1086–1114
| |||
Paramabhodhisatva
|
1081–1086
| |||
Harivarman V
|
1114–1139
| |||
Wangsa X
|
Jaya Indravarman III
|
1139/45
| ||
Wangsa XI
|
Rudravarman IV (Sembah Kemboja)
|
1145–1147
| ||
Jaya Harivarman I
|
1147–1167
| |||
Jaya Harivarman II
|
1167
| |||
Jaya Indravarman IV
|
1167–1190, died 1192
| |||
Wangsa XII
|
Suryajayavarman (Sembah Kemboja di Vijaya)
|
1190–1191
| ||
Suryavarman (Sembah Kemboja di Pandurang)
|
1190–1203
| |||
Jaya Indravarman V (di Wijaya)
|
1191
| |||
Cam Bốt thuộc
|
1203–1220
| |||
Jaya Paramesvaravarman II
|
1220 – c. 1252
| |||
Jaya Indravarman VI
|
c. 1252 – 1265
| |||
Indravarman V
|
1265–1288
| |||
Jaya Sinhavarman III
|
1288–1307
| |||
Jaya Sinhavarman IV
|
1307–1312
| |||
Chế Nang (Sembah Annam)
|
1312–1318
| |||
Wangsa XIII
|
Chế A Nan
|
1318–1342
| ||
Trà Hoa Bồ Đề
|
1342–1360
| |||
Chế Bồng Nga (Raja Merah Agung)
|
1360–1390
| |||
Wangsa XIV
|
Ko Cheng
|
1390–1400
| ||
Jaya Sinhavarman V
|
1400–1441
| |||
Maija Vijaya
|
1441–1446
| |||
Moho Kouei-Lai
|
1446–1449
| |||
Moho Kouei-Yeou
|
1449–1458
| |||
Wangsa XV
|
Moho P'an-Lo-Yue
|
1458–1460
| ||
P'an-Lo T'ou-Ts'iuan
|
1460–1471
| |||
Wangsa Selatan
|
Po Ro Me
|
1627–1651
| ||
Po Niga
|
1652–1660
| |||
Po Saut
|
1660–1692
| |||
Wangsa Poh Sakti Raida Puteh, pemerintah Champa menyembah ke maharaja Nguyễn Vietnam
|
Po Saktirai da putih
|
1695–1728
| ||
Po Ganvuh da putih
|
1728–1730
| |||
Po Thuttirai
|
1731–1732
| |||
vacant
|
1732–1735
| |||
Po Rattirai
|
1735–1763
| |||
Po Tathun da moh-rai
|
1763–1765
| |||
Po Tithuntirai da paguh
|
1765–1780
| |||
Po Tithuntirai da parang
|
1780–1781
| |||
vacant
|
1781–1783
| |||
Chei Krei Brei
|
1783–1786
| |||
Po Tithun da parang
|
1786–1793
| |||
Po Lathun da paguh
|
1793–1799
| |||
Po Chong Chan
|
1799–1822
|
Senarai Pemerintah Champa : Sumber Sanskarta Melayu
Hubungan dengan Patani
Wan Daim dan ahli keluarganya telah membawa diri dari Campa ke Patani. Keturunan beliau mempunyai pertalian darah dengan pemerintah Patani, jadi kehadiran beliau telah diterima dengan baik oleh Patani, malah beliau telah dilantik sebagai Datu Jambu.
Beliau sebenarnya adalah putera kepada Raja Singgora, Nik Badrulsalam. Sebelum berangkat ke Campa, beliau telah dilantik sebagai Datu Jambu oleh Sultan Patani. 8 tahun beliau telah dilantik sebagai Raja Campa menggantikan sepupunya hinggalah diusir oleh Regim Nguyen. Justeru beliau telah diterima kembali sebagai Datu Jambu dan pada kali ini beliau dikenali sebagai Datu Pengkalan Tua.
Beliau mempunyai empat orang putera iaitu:
- Tuan Sulung
- Tuan Long Nik
- Tuan Besar
- Tuan Long Senik
Dalam sejarah Kelantan, Tuan Besar adalah individu penting untuk kita fahami. Beliau merupakan individu yang menurukan keturunan Kesultanan Kelantan pada hari ini kerana beliau merupakan nenda kepada alMarhum Baginda Long Yunus.
Kesimpulan
Wan Daim merupakan bapa kepada Tuan Besar, sejarah dan maklumatnya tidak kuat jika dikaji dari perspektif sejarah Kelantan kerana beliau secara tidak langsung muncul dalam salasilah Kelantan kerana beliau lebih dominan dalam sejarah Campa. Bagaimanapun, selidikan lanjut perlu dilakukan untuk mengetahui peranan beliau sebelum terkait dalam keturunan Raja-Raja Kelantan. Ramai penyelidik mengulas akan pengelibatan Tuan Besar dalam sejarah Kelantan hingga dengan jelas kita dapat mengetahui susur galur beliau. Seterusnya penulis akan mengisahkan mengenai Tuan Besar dan peranan beliau dalam pemerintahan di Kelantan, Insha Allah!
_Bayon_Angkor_RL%2001.jpg) |
| Gambar Hiasan : Gajah Perang Tentera Campa [Sumber] |
Wallahualam bis'sawab
Artikel ini dihasilkan berdasarkan kepada pembacaan penulis, disarankan agar para pembaca membuat penelitian lebih terperinci berdasarkan sumber-sumber primer. Penulis adalah manusia biasa yang tidak lepas dari melakukan kesilapan. Pendapat dan Pandangan dari tuan/puan adalah dialu-alukan. Artikel ini sekadar pengisahan sejarah Raja-Raja Kelantan dan ia tidak lebih dari itu. Sila rujuk link di bawah untuk melihat carta salasilah Raja-Raja Kelantan.
Rujukan:
- http://tabutjawi.blogspot.nl/2012/01/champa-bumi-jawi-iii.html
- http://tabutjawi.blogspot.nl/2012/01/champa-bumi-jawi-ii.html
- http://sanskartamelayu.blogspot.nl/2013/10/senarai-raja-champa.html
- Royal Ark.net
- Salasilah Raja-Raja Kelantan dari Ahlul Bait
No comments:
Post a Comment